همانطور که شما هم میدانید نفوذ فناوری هر روز در زندگی ما بیشتر و بیشتر میشود تا جاییکه بسیاری از کارشناسان، قرن ۲۱ را قرن فناوریهای جدیدی مینامند که زندگی ما را دگرگونتر خواهند کرد. یکی از فناوریهایی که تنها حدود ۱۰ سال است به وجود آمده ولی در همین مدت کوتاه توانسته است در بسیاری از جنبههای زندگی تاثیر بگذارد، فناروی بلاکچین یا زنجیره بلوکی است. مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۵ پیشبینی کرده که تا سال ۲۰۲۵ نزدیک به ۱۰درصد از تولید ناخالص داخلی جهان روی تکنولوژی بلاک چین انجام خواهد شد. اگر در مورد این فناوری اطلاعات زیادی ندارید، در این مقاله از یک پی قصد داریم به زبان ساده فناوری بلاک چین و کاربردهای آنرا توضیح دهیم.
فناوری بلاکچین چیست؟
فناوری بلاک چین یا زنجیره بلوکی، از دو واژه (Block) به معنای بلوک و (Chain) به معنی زنجیره تشکیل شده است. اولین بار از این فناوری برای انجام تراکنشهای مالی از طریق ارزهای دیجیتال بیت کوین استفاده شد.
اگر بخواهیم بلاک چین را به زبان ساده توضیح دهیم این فناوری در واقع یک پایگاه داده ثبت و گزارشدهی اطلاعات است که بهکمک صدها یا هزارها کاربر که به آنها گره یا Node گفته میشود، به هم متصل شده است. در تعریف دقیقتر میتوانیم بگوییم بلاک چین یک محیط امن، شفاف و غیرقابل دستکاری برای ذخیره و گزارشگیری از دادهها است که بهصورت غیرمتمرکز مدیریت میشود.
بلاکچین چگونه ایجاد شد؟
همانطور که گفتیم اولین بار بلاک چین برای نقل و انتقال ارز بیت کوین به کار گرفته شد. اما سرآغاز ماجرای بلاک چین به سال ۱۹۹۱ باز میگردد، جایی که استوارت هابر و اسکات استورنتا مفهوم بلاک چین رمزنگاری شده را ارائه کردند و یکسال پس از آن توانستند یک پایگاهداده بر مبنای بلاک چین ایجاد کنند که بهصورت خودمختار مدیریت شود.
اما فناوری بلاکچین که امروزه در صنایع مختلف بهکار میرود از سال ۲۰۰۸ و توسط فرد یا گروهی ناشناس به نام ساتوشی ناکوموتو معرفی شد. در واقع ساتوشی بلاک چین را بهعنوان بستری برای نقل و انتقال بیتکوین معرفی کرد.
پس از بیت کوین، دومین ارز دیجیتال مطرح جهان یعنی اتریوم هم در سال ۲۰۱۳ بر مبنای بلاک چین عرضه شد. ویتالیک باترین (Vitalik Buterin) موسس اتریوم، قابلیتهای بیشتری از جمله قرارداد هوشمند را هم به این فناوری افزود و آن را کاملتر کرد.
بلاک چین چگونه کار میکند؟
خب حالا میدانیم که فناوری بلاک چین مانند شبکهای است که دادهها یا اطلاعات در طول زنجیره روی بلوکهای آن ذخیره میشود. هر بلوک در شبکه بلاک چین مقداری اطلاعات را به همراه هشِ (Hash) بلوک قبلی خود ذخیره میکند. (هش یک کد ریاضی است که برای هر بلوک کاملا منحصر بهفرد است). در واقع امنیت شبکه بلاک چین از طریق همین هشهای منحصر به فرد تامین میشود.
وقتی یک تراکنش روی بلاک چین اتفاق میافتد، گرههایی در شبکه وجود دارد که باید این تراکنش را تایید کند. برای اینکه اعتبار یک معامله تایید شود، هر بلوک باید به هش بلوک قبلی خود مراجعه کند. تراکنش زمانی اتفاق میافتد که هش صحیح باشد. اگر هکری بخواهد به شبکه حمله کند و اطلاعات بلوکی را تغییر دهد هش آن تغییر میکند، از آنجایی که هش تغییر یافته با هش قبلی مطابقت ندارد، نفوذ به راحتی قابل تشخیص است.
تکنولوژی بلاک چین چه مزایایی دارد؟
اگر بخواهیم ۴ ویژگی مهم فناوری بلاک چین را نام ببریم، باید به ۴ مورد عدم تمرکز، امنیت، شفافیت و غیرقابل تغییر بودن آن اشاره کنیم
غیرمتمرکز بودن
غیرمتمرکز بودنِ شبکه بلاک چین باعث میشود که یک فرد یا سازمان بهتنهایی نتواند در مورد کل سیستم تصمیمگیری کند و برای تغییر هر چیزی نیاز به رای بیش از ۵۰ درصد کاربران وجود داشته باشد.
امنیت
دادهها روی شبکه بلاک چین براساس کدهای ریاضی و بهصورت رمزنگاری شده ذخیره میشود. همانطور که بالاتر اشاره کردیم معمولا هر بلوک دارای یک هش منحصر به فرد است که در صورت تغییر از تراکنش جلوگیری میکند.
حفظ هویت افراد
جالب است بدانید یکی از مهمترین ویژگیهای فناوری بلاک چین که باعث میشود در صنعت فینتک و حتی حوزه سلامت بهکار گرفته شود، قابلیت پنهان ماندن نام کاربران است. هر فرد در شبکه بلاک چین تنها با یک آدرس شامل چندین حرف و عدد شناخته میشود. هرچند گفته میشود این قابلیت ممکن است برای پرداختهای غیرقانونی و قاچاق به کار گرفته شود، با این حال حفظ هویت افراد یکی از بهترین مزایایی است که بلاک چین برای کسبوکارهای حوزه خدمات به ارمغان میآورد.
شفافیت
یکی دیگر از مهمترین مزیتهای بلاک چین نسبت به سیستمهای پرداخت قدیمی، شفافیت است. یعنی داده و تراکنشها برای همه اعضا روی شبکه مشخص است.
غیرقابل تغییر بودن
از آنجایی که بلاک چین کاملا غیرمتمرکز مدیریت میشود هیچ فرد یا سازمانی بهتنهایی نمیتواند اطلاعات آن را تغییر دهد.
بلاکچین چه کاربردهایی دارد؟
شاید فکر کنید که بلاک چین فقط برای تراکنش ارزهای دیجیتال کاربرد دارد اما اینگونه نیست، بلاک چین در اغلب خدماتی که بر مبنای تراکنش ارائه میشود، کاربرد دارد و میتواند در صنایع مختلف به کار گرفته شود:
- ارز دیجیتال
- قراردادهای هوشمند
- بورس و اوارق بهادار
- بیمه و بانکداری
- ثبت و نگهداری سوابق به صورت کاملا امن
- اینترنت اشیا
- مدیریت زنجیره تامین
تکنولوژی بلاک چین بهخصوص در صنعت بانکداری و حوزه مالی مزایای زیادی دارد، از این فناوری میتوان برای جلوگیری از کلاهبرداری در امور مالی، به اشتراک گذاشتن ایمن سوابق پزشکی بیماران بین متخصصین و حتی بهعنوان راهی بهتر برای ردیابی مالکیت معنوی در تجارت و رعایت حق انتشار موسیقی برای هنرمندان استفاده کرد.
بلاکچین در ایران
با وجود اینکه بلاک چین در جهان با سرعت بسیار زیادی در حال توسعه است، اما ورود این صنعت به ایران با کندی انجام میشود. طبق آمار تنها در سال ۲۰۱۷ بیش از ۲۶ هزار اپلیکیشن مبتنی بر بلاکچین در جهان نوشته شد و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۳۰ کل حجم بازار بلاکچین به ۵.۳ تریلیون دلار برسد. با این حال تعداد استارتاپهای فعال در حوزه بلاک چین در ایران بهتعداد انگشتان دست هم نمیرسد. بهنظر میرسد با سختگیریهایی که بانک مرکزی در حوزه ارزهای دیجیتال در پیش گرفته است، شرکتهای بزرگ را برای ورود به حوزه بلاک چین دچار تردید کرده است.
و اما در پایان
بسیاری از کارآفرینان، تکنولوژی بلاک چین را چهارمین انقلاب صنعتی در جهان میدانند. با وجود اینکه تنها در حدود ۱۰ سال از عمر تکنولوژی بلاک چین میگذرد اما صنایع و کمپانیهای بزرگی از آن استقبال کردهاند و پروژههای زیادی بر مبنای آن در حال اجرا است. با این حال هنوز راه زیادی برای فراگیرشدن در پیش دارد. البته با توجه مزایایی مانند غیرمتمرکز بودن، امنبودن و مدیریت هویت، به نظر میرسد در آینده شاهد حضور بیشتر تکنولوژی بلاک چین در صنایع مختلف خواهیم بود.
نظرات